In 2015 heeft er een hervorming plaatsgevonden van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Sinds die tijd behoort een overgroot deel van de Geestelijke Gezondheidszorg onder de regelgeving van de Zorgverzekeringswet. Hierop zijn enkele uitzonderingen van toepassing. Dat is bijvoorbeeld de langdurige GGZ indien er sprake is van een aangesloten verblijf van minimaal drie jaar. Dat valt namelijk sinds de hervorming onder de strekking van de Wet langdurige zorg. De GGZ die gericht is op de jeugd valt grotendeels onder de jeugdwet. Verder kent de Wet maatschappelijke ondersteuning meerdere taken die raakvlakken hebben met de GGZ. Er zijn drie elementen die verantwoordelijk zijn voor de GGZ en dat betreft de Zorgverzekeringswet in de vorm van zorgverzekeraars, Wet langdurige zorg in de vorm van zorgkantoren en zorginstellingen en de jeugdwet en Wet maatschappelijke ondersteuning in de vorm van gemeenten.

GGZ voor meerderjarige personen

Onder de basisverzekering van de Zorgverzekeringswet valt de toegang tot de huisartsenzorg, POH GGZ, Basis GGZ en gespecialiseerde GGZ. Als er sprake is van een behandeling van drie jaar met verblijf of zonder verblijf dan geldt dat er wordt overgegaan naar de Wet langdurige zorg. Als er sprake is van psychische problemen ligt een bezoek aan de huisarts voor de hand. Er volgt dan een gesprek over de problemen en ernst van de psychische klachten. Er kan dan door de huisarts samen met de Praktijkondersteuner Huisarts GGZ (POH) ondersteuning geboden worden indien er sprake is van psychische problemen met een licht karakter. De arts heeft zelf ook de mogelijkheid om medicijnen voor te schrijven net als psycho-educatie of zelfzorgmodules. Indien dat niet toereikend is, kan er een verwijzing volgen naar de Basis GGZ of gespecialiseerde hulpverlening. De verwijzing vindt plaats op basis van een aantal criteria. Het gaat hier bij om factoren als ernst problematiek, risico, complexiteit, DSM stoornis en beloop klachten.

Basis GGZ en gespecialiseerde GGZ

De Basis GGZ is van toepassing als er sprake is van niet complexe psychische problemen en aandoeningen. Het gaat hierbij om een milde variant van problemen, waarbij de zorgvraag een belangrijke rol speelt. Er wordt aandacht besteed om de eigen regie bij de patiënt te laten, waarbij er verschillende behandeltrajecten mogelijk zijn. Er kan bijvoorbeeld een kort traject of middellang traject voorgeschreven worden met een behandeling in de vorm van e-health. Er kan echter gekozen worden voor een intensieve behandeling. Er is dan sprake van een traject in de vorm van een behandeling bij een psycholoog of psychiater. Dan is er nog een chronisch traject, waarbij eveneens consulten en behandelingen plaatsvinden bij de psycholoog of psychiater. Als er sprake is van complexe psychische problemen is de gespecialiseerde GGZ van toepassing. Bij complexe problemen van psychische aard is er doorgaans sprake van een aandoening die een intensieve behandeling vereist. Ambulante zorg kan van toepassing zijn onder begeleiding van een gespecialiseerde verpleegkundige. Ook een behandeling bij een vrijgevestigde psychotherapeut is een optie. Bij langdurige GGZ is er sprake van een behandeling die al drie jaar duurt of als een persoon al drie jaar lang verblijft in een GGZ-instelling. Dan zijn de regels van de Wet langdurige zorg van toepassing. Er dient dan een indicatie te zijn van het Centrum Indicatieinstelling Zorg. Gemeenten hebben overigens ook nog een taak in het bieden van hulp en ondersteuning aan GGZ-patiënten. Bijvoorbeeld in de zin van het bevorderen van deelname aan de samenleving of het bieden van beschermd wonen of dagbesteding.

GGZ voor minderjarige personen

De jeugdwet is van toepassing als het gaat om de Geestelijke Gezondheidszorg voor minderjarige personen. De gemeente heeft hiervoor de verantwoordelijkheid met betrekking tot de kwaliteit, organisatie en toegankelijkheid. Er zijn voor kinderen andere trajecten van toepassing dan voor volwassenen. De huisarts is overigens wel het eerste aanspreekpunt als het gaat om kinderen met psychische problemen. De huisarts kan samen met de Praktijkondersteuner ondersteuning bieden en hulp verlenen als het gaat om psychische problemen van lichte aard. Er kunnen medicijnen worden voorgeschreven of er kan een verwijzing plaatsvinden naar de deskundigen in de jeugdhulp, zoals jeugd-GGZ. Er worden hieruit meerdere vormen van hulp geboden. Bijvoorbeeld e-health net als psycho-educatie, vaardigheidstrainingen of gezinsbegeleiding. Er kan ook begeleiding op school worden geboden indien er sprake is van ADHD of van autisme. Een andere vorm van hulpverlening is verpleging en persoonlijke verzorging. Ook begeleiding en transport naar een zorglocatie is een vorm van hulpverlening. In bepaalde situaties kan er gekozen worden voor het inschakelen van andere instanties, zoals jeugdreclassering, beschermd wonen of kinderbescherming.

Er is nog een aparte vorm van GGZ en die heeft betrekking op Forensische GGZ. Deze vorm is van toepassing als er sprake is van personen die een strafbaar feit gepleegd hebben of daarvan verdacht worden. Het plegen van het feit dient dan een oorzaak te hebben in het bestaan van een psychische aandoening. Er is dan sprake van het bieden van hulp en het beschermen van de samenleving. Personen kunnen dan via de rechter geplaatst worden in een kliniek of tbs-instelling of een behandeling krijgen. Via de Wet Forensische zorg vindt de bekostiging plaats onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.