De regeling wanbetalers heeft betrekking op verzekerden die de premie zorgverzekering niet betalen en is onderdeel van de Zorgverzekeringswet. Het doel van de regeling is om het aantal onverzekerden in Nederland te beperken. Verzekerden die als wanbetaler van de premie zorgverzekering bekend staan en een premieschuld hebben kunnen via de speciale regeling toch voor medische zorg verzekerd blijven. De regeling wanbetalers is echter pas van toepassing op het moment dat de achterstand van de premie zorgverzekering meer dan zes maanden bedraagt.

Status van wanbetaler

Het is niet zo dat iedereen die een keer niet in staat is om de premie zorgverzekering te betalen meteen de status van wanbetaler krijgt. Er gaat voorafgaand aan de benoeming als wanbetaler nog heel wat herinneringen en aanmaningen aan vooraf. De zorgverzekeraar stuurt als de zorgpremie niet is betaald eerst een herinnering. Daarvoor wordt nog een bepaalde periode gegeven, zoals twee weken om alsnog de betaling te voldoen. Wie ondanks de herinnering niet betaalt, kan dan daarna op een aanmaning van de zorgverzekeraar rekenen. Dit is een officiële herinnering en hierin wordt doorgaans nog de mogelijkheid geboden om een betalingsregeling af te spreken. De eventuele aanvullende zorgverzekering wordt gestopt als de premie niet wordt betaald. Er kunnen bovendien extra kosten in rekening gebracht worden. Wie nalaat om na de aanmaning te betalen, kan nog een aanmaning ontvangen. Indien de betaling uitblijft wordt medegedeeld door de zorgverzekeraar dat er sprake is van een status van wanbetaler. Dat wordt ook aan het CAK gemeld. In totaal gaan er vanaf de eerste herinnering ongeveer zes maanden overheen voor officieel de status van wanbetaler kan worden genoemd. Dat heeft overigens verschillende gevolgen. Wie ten onrechte de status als wanbetaler gekregen heeft, kan met de zorgverzekeraar contact opnemen. Komen beide partijen er niet uit dan kan de wanbetaler zich wenden tot de Stichting Klachten en Geschillen Zorgverzekeringen. Indien er sprake is van gezinsleden van 18 jaar en ouder die op de polis van de verzekerde staan dan worden deze niet afzonderlijk als wanbetaler geregistreerd. De enige persoon die verantwoordelijk is voor de betaling is de verzekeringsnemer die op de zorgpolis staat.

Gevolgen wanbetaling

De gevolgen van wanbetaling kunnen groot zijn. De wanbetaler kan bij de eigen zorgverzekeraar verzekerd blijven, maar wel alleen met de dekking vanuit de basisverzekering. De aanvullende zorgverzekering is tijdens de aanmaningsprocedure al stopgezet. Het is niet mogelijk om naar een andere zorgverzekeraar over te stappen als wanbetaler. Dat is wel weer een optie op het moment dat de schuld volledig afbetaald is. Overigens is de premie niet gelijk aan de oorspronkelijke zorgpremie. Het CAK bepaalt namelijk de bestuursrechtelijke maandpremie en die valt hoger uit. De reguliere premie voor de schuld blijft bestaan en moet ook alsnog worden voldaan. Het is mogelijk dat er beslag wordt gelegd op het inkomen, zodat de achterstallige premie alsnog geïnd kan worden. Mocht dat niet mogelijk zijn dan wordt het Centraal Justitieel Incassobureau ingeschakeld die vervolgens de premie gaat innen. Dan wordt er een brief met een acceptgiro bezorgd. Overigens kan het CJIB ook beslag leggen, bijvoorbeeld op de zorgtoeslag als die van toepassing is. Er wordt door het CJIB een aanmaning verzonden op het moment dat de acceptgiro niet binnen zes weken is betaald. De aanmaning dient binnen twee weken betaald te worden. Indien dat achterwege blijft, wordt de deurwaarder ingeschakeld. De deurwaarder komt langs om het geld op te halen en als er niet betaald kan worden dan wordt er wellicht beslag gelegd op bezittingen. Die worden dan verkocht om daarmee de schuld te voldoen. De wanbetaler is overigens ook verplicht om de incassokosten van de deurwaarder te betalen.

De aanvullende zorgverzekering kan al heel snel door de zorgverzekeraar worden opgezet. Dat kan al een paar weken nadat de premie niet is betaald, gedaan worden. De termijn varieert overigens per zorgverzekering. Het afmelden als wanbetaler kan pas als de totale schuld inclusief de bestuursrechtelijke premie is voldaan. Dat geldt ook voor een eventueel openstaand bedrag aan eigen risico, rente en eventuele andere bijkomende kosten. De status kan ook opgeheven worden als de zorgverzekeraar toestemming heeft gegeven om een regeling via schuldhulpverlening te treffen. Indien er sprake is van toelating tot de wettelijke schuldsanering geldt eveneens dat er sprake is van een afmelding als wanbetaler. Na de afmelding door de zorgverzekeraar vindt ook de stopzetting plaats van de incasso van de bestuursrechtelijke premie. Hiervan wordt een schriftelijke bevestiging gegeven. Vanaf dat moment wordt weer de reguliere premie voor de zorgverzekering plaats. Dan mag er aan het einde van het jaar ook weer overgestapt worden naar een andere zorgverzekeraar. Het CAK stuurt tien weken na de afmelding een eindafrekening. De eindafrekening bevat een overzicht van de premiebedragen die betaald zijn. Als er sprake is van wanbetaling ten aanzien van het eigen risico geldt dat er geen aanmelding als wanbetaler plaatsvindt. De zorgverzekeraar kan dan uiteraard herinneringen en aanmaningen sturen. Om problemen met de betaling van het eigen risico te voorkomen, kan gekozen worden voor het eigen risico gespreid te betalen tijdens het zorgverzekeringsjaar.